hzl. Zeynel KOZANOĞLU
Yarım asır önce Sorbonne Üniversitesini bitirmiş bir Türk gazetecisi, başlıbaşına örnek olur, büst olur, bir Basın kuruluşumuz merkezinin şeref köşesinde bulunur.
Ama bu gazeteci, aynı zamanda Milleti için kalemini ateşe dönüştürmesini ve sonra o ateş ardından kendisini de yakarak millî mücadelenin ilk ışığı olmasını bilirse, yarım asır sonra dahi gölgelenmiş anılardan fırlar, kapatılmış kitaplardan çıkar, memlekete taşar gelir; bugünün ve yarının nesillerine, bir biiyiik meydandan tunçlaşmış şuur olarak bakar
Bir kahramanı anlatmak, hele bu kahraman, hücresinin penceresine konmuş serçeleri avuçlarında beslerken gözyaşlarını tutamayacak kadar duygulu Hasan Tahsin Recep, daha doğrusu Osman Nevresolursa, çok daha zordur.
15 Mayıs 1919 günü, İzmir’de Yunan bayraktarına açtığı ateş o anda bir tesadüfün veya galeyanın değil, o güne kadar millî bilincinin ifadesi, sayısız kahramanlıklarının canı ile düğümlenen son halkası idi.
Yani Paris’te Sorbonne Üniversitesinde öğrenci iken Louvre müzesinde yurdu için savaşa giden asker tablosu karşısında Tanrıdan böyle bir hizmet isteyen, İsviçre’de Neuchatel’de seyrettiği filmde Türklüğe hakaret edildiğini görünce perdeye kurşunlar sıkıp sinemayı allak bullak eden, Bulgarları ve hatta bütün Balkanları Türkler aleyhine kışkırtmayı görev edinenİngiliz Buxton kardeşlere Bükreş’te tabancasını doğrultup onları ağır yaralayan ve sonra işgale yakın, İzmir’de çıkardığı”Hukuku Beşer” gazetesinde bütün milleti düşmana karşı direnmeye çağıran, son Türk yurdunun bağımsızlığını, insan hak ve hürriyetlerini savunan Osman Nevres veya Hasan Tahsin Recep, kim ve ne idiyse, millî mücadelenin ilk ateşini açan Osman Nevres veya Hasan Tahsin Recep de, işte o idi.
Bu ateş, o ânın şahidi ve şimdi hayatta bulunan bazı Sayın Muharip Gazilerimize ve çeşitli eser ve makalelere göre tabanca, tüfek veya bomba!
Tabiî birşeyi değiştirmiyor bu Hepsinin de birleştiği gerçek aynı. O da Hasan Tahsin’in, öne atılarak şehid edileceğini bildiği halde Yunan Bayrağını ve Bayraktarını yere yıkıp millî mücadeleyi başlattığıdır.
Eserin tetkikinde görülecektir ki, Cumhuriyetin 50. yılında tartışmasını yapıp halle çalıştığımız millî sorunlarımız, tam 53 yıl önce bu büyük vatanseverin yüreğini yakan bir kordu.
O, bütün vatandaşları tarihine, milliyetine, hak ve hürriyetlerine sahip, refah içinde bir Türkiye istiyordu. ”Alt tabaka” dediği köylünün, işçinin eğitilip hayat şartlarının yükseltilmesinden yana idi. ”Alt tabaka, Devlet denilen binanın temel ve esasıdır. Onları düşünen bir Hükümet kendisini de düşünmüş olur”, diyordu.
Nitekim bugün bütün Siyasî Partilerimiz önce onların oylarını almaya çalışıyorlar.
Bir acı gerçek var. Türkiye’de daima Komünist veya Bolşevik, yeraltında, millî bütünlüğü parçalamak, kardeşi kardeşe kırdırmak plânını yapar ve bunu çeşitli şekilde uygulamaya kalkarken, Türk bayrağını, Türk vatanını ve milletini kurtarmak için ortaya atılanlar, zaman olmuş bir ihanet şebekesi tarafından Bolşevik ithamından kurtulamamışlardır.
Mondros mütarekesinden sonra İzmir’de, millî çıkarları savunmak ve muhtemel bir istilâya karşı, silâhla karşı koymak üzere o zamanki Eşraf ve Aydınlar ”İzmir Müdafaai Hukuku Osmaniye Cemiyeti” adı altında birleştikleri zaman, İstanbul Hükümetinin sadık adamı Vali İzzet Bey, kendilerini ”İttihatçılık ve Bolşeviklik’le” Saraya Jurnal ediyordu.
Ali Kemal ve benzerleri, Vatanı kurtarmaya kalktığı gün Mustafa Kemal Atatürk için dahi, Vali İzzet gibi konuşup yazmamışlar mıydı?
İstiklâl savaşımızın muzaffer Kumandanlarından rahmetli Mareşal Fevzi Çakmak’ın ömrünün son yıllarında komünistlikle suçlandığı zamanlar ise pek uzaklarda değildir.
Otuz yıllık hayatında hep vatanı, milleti ve milliyeti için mücadele etmiş, silâhını vatandaşına değil, vatandaşına siper olarak onun düşmanına karşı kullanmış, sonunda da şehadeti ile tarihin altın sayfalarına geçmiş Hasan Tahsin Recep’e de böylesine bir pay ayırmak isteyenler olmuştur.
İşte Kozanoğlu arkadaşımızın başarılı araştırmalar sonucu meydana getirdiği bu eseri tetkik edenler, herşeyden önce buna esef edecek, Osman Nevres’in, şimdiye kadar çoğu kısmı söylentilerde kalmış büyük şahsiyetini apaydınlık görerek onun nasıl bir “Anıt Adam” olduğunu anlayacaklardır.
Aynı zamanda bu eser O nun, İzmir’de Şehit düştüğü Konak meydanına dikilecek Anıtının fikrî temelini teşkil edecek, bir araya getirilen pek çok tarihî belge ve bugüne değin hiçbir yerde yayınlanmamış fotoğraflarıyla bellibaşlı kaynak olacaktır.
Yarım asır sonra da olsa bu kahraman ve şehid gazetecinin anıtının dikilmesi teşebbüsü, İzmir Gazeteciler Cemiyetinden gelmiştir. Fakat eserin tamamlanması açılan kampanyaya katkılarla mümkün olabilecekti. Çok mutluyuz ki, ilk gün olduğu gibi elli yıl sonra da Osman Nevres yalnız bırakılmamıştır.
SABRİ SÜPHANDAĞLI
İzmir : 27 Kasım 1972
NAMUS UĞRUNDA!.
Hasan Tahsin Recep
Evet… Ey nasiye-ı gurur ve haşmetinde altı yüz senelik bir tarihin hatıra-i celâdet ve hamasetini taşıyan Türkler!… Osmanlığulları !…
Fatihleri, Yavuzları, Süleymanları yetiştirmekle tarihlerin ölgün sahifelerini canlandıran asar ve edvarı maziyenin afakı devri duruna, eklili şan ü şeref konduran asil Kayıhanlıların temiz kanlı, pek alınlı evlâtları!…
Bugün, hak ve adalet diye bağıran bir kuvvet, bugün beşeriyet, insaniyet diye haykıran bir kudret, ki onlar galibiz diyorlar, o galipler ki, bedbaht memleketimizi ve elemlerimizi uyutmak için muhafaza ettiğimiz sükûtu, aczi mutlak bilerek gururu millimizi tahkir, namus ve mevcudiyetimizi tezyif ve tezlil eden müstekreh, muhteris emellerin maateessüf şahidi bulunuyorlar.
O hayalperestler ihtirası ki, senin dinini, imanını yırtmak, parçalamak için Allah’ın, Büyük Rabbin kadar taptığın memleketini, o ecdadının şecaatleriyle omuzlarında taşıdıkları hilâlin azameti karşısında dünyaları hüsran eden ecdadının kemiklerini ihtiva eden topraklarım, şerefli yuvam, senin ihtimamkâr şefik ellerinden alarak gaspederek kendi muhteris, canî ellerinde kanatmak, ezmek; İslâmlığı, Türklüğü öldürmek için hilâlin o İlâhi lâlgün rengini, ateşini söndürmek, karartmak için yırtıcı menfur mefkureler taşıyan ma’dum Rus Çarlığının nameşru mevlûdesi olan o Yunanlılar ki, sevimli İzmir’imizi kendilerine peşkeş çekiyorlar.
Peşkeş çekiyorlar da, üç yüz milyon İslâmın dünyaları kızıl kanlarla boyamaya kaadir bir kuvvetin mevcudiyeti kahiranesini unutuyorlar, istihfaf ediyorlar. İstanbul’un, İslâmlığın aguşu ihtiramında taşıdığı mabetlerine çanlar, salip çelenkler ihzar ediyorlar.
O herşeyden yüksek zannettikleri asrın ufak bir tebessümünü, gurur ve sermesti ile bizi namusumuzdan, mukaddesatımızdan mahrum bırakmak sevdasında bulunan o Yunanlılar ki, uhuvveti beşeriyeden ziyade, kendi hasis ve aç gözlü menfaatleri uğruna karıştıkları harpte yükseltemedikleri süngülerinde riya ile, melanetle sırıtan mevcudiyetleri karşısında Halifeyiİstanbul’dan, o bütün cibilliyeti ahlâkiyesiyle ve henüz kâinatın enzarı meftuniyetini kazanan Muhammedileri mutaf kılıp ve ihtiramında, payi tahtıntından Konya’nın ıssız, izbe sahralarına kovmak istiyorlar…
Hüsran ve yedd-i bahtına ağlayan bizleri sürmek, ademin bi-payan derinliklerine, çirkâbelerine yuvarlamak arzu ediyorlar.
Uyan, ey Türk oğlu, uyan!…
Ey medeniyeti ilâhiyeye mutekit, İslâmhğın ateşin hararetiyle kalbi, ruhu pür heyecan olan Müslüman Türk, uyan!…
Sana suikast ediyorlar. Seni, meskeninden, mabedinden, mabudundan, harimi ailen ve namusundan cüda düşürmek, senin muazzazatınla adî oyuncaklar gibi oynamak istiyorlar.
O hâlâ üçyüz yirmi sekizdenberi üzerinde masum kanlarının cereyanı kesilmeyen süngüleriyle, o hâlâ tarrakalarında yetim ve öksüz, yavrusuz kalan kimsesiz validelerin, alil ihtiyarların aksi ızdırabatı dalgalanan toplarıyle geleceklermiş, tereddüt etmiyoruz, gelsinler… Hatta, masum Türk’e kasdı olan bütün dünya gelsin. Süngüleriyle esasen kanayan kalplerimizi deşsinler… Velveledar toplarıyla evlerimizi, kuvvetlerimizi yıksınlar. Taraç ve tarumar etsinler.
O Yunan gelsin. Saf ve bakir limanlarımıza, kudret ve kuvvetiyle ithale muvaffak olamadıkları teknelerinde o zulmü, adaveti ebediyeyi, husumeti ezeliyeyi temsil eden mavibeyaz bayraklarını dalgalandırsınlar, gelsinler.
Silâhlarımızı toplasınlar. Evlâtlarına silâh tevzi etsinler. Benliğimizi parçalasınlar. Ruhumuzu ezsinler. Fakat asla, asla unutmasınlar ki, Türk ölmedi, yaşıyor. Kalbinin, ruhunun, müslümanlığının, Peygamberinin telkin ettiği ilhamat ile yaşıyor.
Ve burayı Yunan’a vermeyecektir. Vermek isteyecek kuvvetle paylaşacak kozumuz var. Hatta, süngülerimiz, silâhlarımız olmasa bile… Asî ruhumuzla, coşkun kanlarımızla, hararetli vicdanlarımızla, sökülmeyen dişlerimizle bu memleketi müdafaa edeceğiz.
Ne kadar zehirli olurlarsa olsunlar, o dişlerle cingiz-i maneviyatla kuvvetlenen dişlerimizle kalplerini parçalayacağız. Namusumuzu, gururumuzu, ailelerimizin, yavrularımızın kadınlarımızın iffeti hayatiyetlerini kurtaracak, muhafaza edeceğiz…
Yoksa, bu şirin diyarları, kendi hayatımız, şehamet ve satveti tarihiyemiz namına ecdada bir cemilei şükran olmak üzere yakacağız, yıkacağız, kıracağız. Bu ülkelerin sema ve ufuklarına kendi masum kanlarımızla renk vereceğiz, boyayacağız.
O zaman Yunan gelsin, ondokuzuncu asnn türedi çerikotları Avrupa’nın telkin ettiği binayı medeniyeti korusun, Asillerin, hayâlı kahramanlarını, Homer’in efsanevî şiirlerini, teranelerini kan pıhtıları arasında ihya etsin…
Hayır, hayır… Meyus olmayalım… Biz ölmedik, yaşıyoruz. Henüz damarlarımızda İzmir’imiz, Halifemiz, Hakanımız, Payi tahtımız için akıtacak kanlarımız var. Bu memlekete göz diken kuvvetleri yakacak, eritecek hararetimiz pek, hem de pek mebzul… Yalnız, bunu da unutmasınlar ki, Çanakkale kahramanlarının, mavi beyaz kucağında salibi taşıyan Yunanlılığın canavar hakimiyeti altında yaşatacak tek hemşiresi, tek bir validesi, ufak bir Türk benliği yoktur. Ancak, evet ancak hilâlin al gölgeleri altında Hakanıyle, Payi tahtı ile, İzmir’i ile yaşayacak bir Türklük vardır. Ve illâ Avrupa Neron gibi bir şair olmak istiyorsa, bizler de kendi ellerimiz, kendi varlıklarımızla binalarımızı, topraklarımızı cayır cayır yakar, kızıl alevlerle halclendirir ve beşeriyetin vicdanına Roma’nın ihtirakından feci bir sahnei şiir ve hayâl ibda etmekte gecikmeyiz… Çünkü tarihimiz var. Çünkü bizi tel’ın edecek ecdadın ruhu ahfadın feryadı var. Çünkü her şeyden üstün namusumuz var…
(Tahsin Recep)
KALEMİ KURŞUNA DÖNÜŞTÜREN ADAM… HASAN TAHSİN RECEP BEY…
”Bayrakları bayrak yapan üstündeki kandır
Toprak eğer uğrunda ölen varsa vatandır…”
Toprak eğer uğrunda ölen varsa vatandır…”
Hasan Tahsin Recep Bey… “türkün ateşle imtihan edildiği” bir kara günde, ateşe gözünü kırpmadan atılan türk…
Hasan Tahsin Recep Bey… ”her şeyden üstün namusumuz var”diyerek vatanın düşman çizmesi altında çiğnenmesine katlanamayan büyük yurtsever…
Ve hasan Tahsin Recep Bey… Milli mücadelenin ilk altın kurşununu müstevlinin bayraktarına sıkan gazeteci…
Büyük direniş bu ilk kurşunla başladı… Kurtuluş kavgasına koşacak olanları, onun tabancasından çıkan kurşun uyardı, uyandırdı…
Türk gazetecisinin kaleminin yetmediği yerde silâhına sarılması gerektiği gerçeğini bize size, onlara… Hasan Tahsin Recep Bey gösterdi…
Büyük şehidin aziz hatırası önünde biraz daha eğilelim… Onun için ne yapsak azdır
Hasan Tahsin Recep Bey, ateşli bir ”Genç Türk” tü… Hasan Tahsin Recep Bey, Balkanlarda, Türklük aleyhinde çalışan iki İngiliz’i vurmak üzere İstanbul’dan Bükreş’e kadar giden bir Türk vatanseveriydi…
Yine, Hasan Tahsin Recep Bey, İsviçre’de Türklüğü küçük düşüren bir film gösteriliyor diye, perdeyi kurşun yağmuruna tutacak ve sinemanın altını üstüne getirecek ”gözü kara”lıkta bir yiğit idi.
Yunanlıların İzmir’e çıkacağı söz konusu edildiği günlerde, işgalden tam üç ay önce, ”Biz ölmedik, yaşıyoruz. Henüz damarlarımızda İzmir’imiz için akıtacak kanlarımız var” dememiş miydi ?
“İzmir’i Yunana vermek isteyecek kuvvetlerle paylaşacak kozumuz var. Hatta süngülerimiz, silâhlarımız olmasa bile Asî ruhumuzla, coşkun kanlarımızla, hararetli vicdanlarımızla, sökülmeyen dişlerimizle bu memleketi müdafâa edeceğiz.” diye haykırmamış mıydı?
Bu yaradılışta olan bir Hasan Tahsin Recep Bey, Yunanlılar İzmir’e çıkarken, elbet eli kolu bağlı duramazdı.
Biliyordu ki, kurtuluşumuz için bir kıvılcıma ihtiyaç vardı. İlk kıvılcımı o yarattı. İstiklâle giden yolu, o açtı. Öldü ama, ebediyen yaşamak gibi bir mertebeye ulaşarak öldü…
NEDEN AÇIĞA VURAMADIK ..
Cumhuriyetimizin ilk yıllarında, yakın tarihimizde cereyan etmiş bir takım olayların ve yürütülmüş faaliyetlerin açığa vurulması ve tartışılması sakıncalı görülmüştü.
İşte, bu sakıncalı durumdur ki, bugün diğer bazı memleket çocukları gibi, asıl adı Osman Nevres olan Gazeteci Tahsin Recep Bey’in de şahsiyetinin ve değerinin tam manâsiyle ortaya çıkarılamaması sonucunu doğurmuştur.
O yıllarda, İngilizlerle ilişkilerimizi düzeltmek zorundaydık. Teşkilâtı Mahsusa’nın, (*) Nevres Recep Bey eliyle Avam kamarasını dinamitlemeye hazırlandığını elbet açığa vuramazdık. Tıpkı, onun gibi, dünya milletlerine, Yunanlıların İzmir’e çıkarken bir zulüm makinası gibi davrandıkları gerçeğini kabul ettirebilmek için çırpındığımız o sıralarda, onlara karşı ilk kurşunun tarafımızdan sıkıldığından da, elbette söz edemezdik.
* “Osmanlı İmparatorluğu Teşkilât-ı Mahsusayı Birinci Dünya Savaşı öncesinde, kendisini ayakta tutabilmek için kurmuştu. Benimsediği üç ilke vardı :
Dini, Milliyeti, ırkı ne olursa olsun Osmanlı uyruğundaki bütün unsurların bir arada yaşatılması demek olan İttihad-ı anasır, bütün İslâmları bir araya getirmek anlamına gelen İttihad-ı İslâm ve Pantürkizm.
Teşkilât-ı Mahsusa, bu ilkelerden hangisinin kabil-i tatbik olduğunu, sadece ilmî sonuçlarla yetinmeyip tecrübeler ve fiilî vakıalar ile tesbit etmek yolunda faaliyet göstermiştir.
İmparatorluk içindeki uyanışları, Osmanlı imparatorluğunun bekası uğruna ele almış ve millî kurtuluş hareketlerinin, farkında olmadan bayrağını açmıştı.
Bu arada, Osmanlı İmparatorluğunun parçalanması için uğraşan karşı kuruluşlarla da savaşmıştır. Siyonistler gibi… Etnik-i Eterya gibi…
Gandi’ye ve Cinnaha kadar bir çok kimseler, Teşkilât-ı Mahsusa hesabına çalışmışlardır.”
(Cemal KUT AY, kendileriyle konuşmalarımızdan)
O günün şartlarına göre, bu zaruri idi.
Yunanlıların, bu ilk kurşunun atılması yüzünden kapıldıkları büyük öfke sebebiyle giriştikleri delice davranışlar, onları, daha Anadolu’ya çıkarken Anadolu kapılarının yüzlerine kapanması gerçeğiyle karşı karşıya getirmişti…
Kör gözleri, bu gerçeği görmekten uzak bulunduğundan çok geçmedi, perişan oldular…
İlk kurşunun anlamı ve önemi, işte bu noktada ortaya çıkmaktadır. O gün İzmir’de işlenen cinayetler sebebiyle uyanan Millî heyecan ve kamçılanan Türklük gururu, İzmir’i geri getirmekle kalmamış, İstiklâlimizi kazanmamıza vesile teşkil eylemiştir.
Bu teşhis, hemen o günlerde bazı yabancı kaynaklar tarafından da konulmuştur. İşte, 7 Haziran 1919 tarihli Manchestcr Guardian Gazetesi… O yıllarda düşmanımız olan İngilizlerin bu gazetesinde şu satırları görüyoruz :
”Böylesine bir haberin bu derece ve nasıl gizli tutulduğunu anlamak güç ve dehşet verici bir durumdur. Yunanlılar ektikleri tohumun mahsulünü şimdi, Aydın vilâyetinde topluyorlar. Bütün memleketi kendilerine karşı ayaklandırmış oldular. Türkler bir ordu kurmayı başardılar ve Yunanlılar denize dökülmek tehlikesiyle karşı karşıyadırlar.”( Yunan Propagandası 217. sayfa.) Türklük âlemi, 15 Mayıs 1919 sabahı, tarihinin en kara günlerinden birine gözlerini açmıştı… Mustafa Kemal Paşa’nın erişilmez dehası’ile Türk’ün yenilmez gücü bir araya gelince, 9 Eylül 1922 günü, tarihimizin en parlak sabahına ulaştık…
BU MEŞALE HİÇ SÖNMEYECEKTİR
“Bütün kaleleri zaptedilmiş, ve bütün tersanelerine girilmiş” bir Türklüğü, kendi yurdunda boğazlamak üzere Güzel İzmir’imize çıkan düşmana, ilk kurşunu sıkan parmakların bir gazeteciye ait olmasının elbette ki tesadüfle ilgisi yoktur.
Memlekette hürriyet mücadelesinin başladığı yıllardan itibaren Türk Gazetecisi, kendisine düşen görevin büyüklüğünü idrak etmiş, bu görevi yerine getirmesini bilmiş ve 15 Mayıs 1919 günü de temiz topraklarım kirletmeye kalkışan düşmana ilk kurşunu sıkarak vatan ve millet yolunda gerektiğinde, hayatını da verebileceğinin en güzel, en canlı örneğini yaratmıştır.
Medeniyetin temsilciliği iddiasında bulunan Yunanlıların canavarca şehit ettikleri Gazeteci Hasan Tahsin Recep Bey’in tutuşturduğu meşale sönmemiştir… Ve hiç sönmeyecektir.
Hasan Tahsin Recep Bey!… Onunla birlikte… Ondan önce… ve ondan sonra vatan için can verenler!… Müsterih olun. Dünya durdukça, Türklük de var olacak, var olmaya devam edecektir. Rahat uyuyun…
Rumeli’de büyük bir kaynaşma başlamıştı, İstanbul’a her gün Padişahın huzurunu kaçıracak cinsten jurnaller uçuruluyordu. Ordunun Meşrutiyet istediği, artık öteden beri, açığa çıkmıştı.
Sultan Hamit, asker arasında baş gösteren kıpırdanışı bastırabilir umuduyla Müşir Şemsi Paşa’yı Makedonyaya göndermişti. Ancak, alev bacayı çoktan sardığından bu tedbir kâr getirmedi. Üstelik Müşir Paşa, Manastırda Postaneden çıkarken vuruldu.
O sıra, Niyazi, Enver ve Eyüp Sabri Beylerin dağa çıktıkları sıraydı… Padişahı, Meşrutiyeti yeniden ilân etmesi yolunda zorluyor, zorluyorlardı.
Rumeli’deki harekâtı bastırmak için memleketin çeşitli yerlerinden kuvvetler gönderilmekteydi. Ancak, bu kuvvetlerin başına, İttihat ve Terakki’ye sızmış aydın zabitler geçiyordu ve bu yurtsever insanlar, kardeş kavgasını önlemek için, yol boyunca, emirlerindeki askerleri uyarıyorlardı… İnkılâbı kansız ve kinsiz başarmak amacındaydılar…
Sonraları, Osmanlı Teşkilâtı Mahsusa’sının başına getirilecek olanKuşçubaşı Eşref Bey de İzmir taburunun başında idi…
O günlerde İttihat ve Terakkiciler, Selânik, Manastır ve Kosova gibi merkezlerde, her yaşta ve her başta kimselerin katılacağı mitingler düzenlemeye hazırlanıyorlardı. Bir yandan da, Yıldız Sarayına, Meşrutiyetin yeniden ilânından başka çare bulunmadığım belirtir mahiyette telgraflar çekiliyordu…
İşte, adı, İzmir’de Yunan işgali karşısında yiğitçe ölenlerin başında yer alan Hasan Tahsin Recep Bey’in vatan yoluna vakfedilmiş hayatının; sistemli, plânlı, manâlı ve gayeli safhaları bugünlerden başlar…
Kendisini Kuşçubaşı Eşref Beye, Hacı Adil Bey bu günlerde tanıtmıştı… O Hacı Adil Bey ki, sonraları Edirne Valiliği yapmış, bir süre de Dahiliye Nezaretinde bulunmuştur.
Hacı Adil Bey, onu Eşref Beye tanıtırken şöyle demişti :
”Bu çocuk vatanı için gözünü kırpmadan ölüme atılabilir. Hasan Tahsin, o günlerde 18 yaşlarında bir gençti.
Hacı Adil Beyin böylesine hararetle tavsiye ettiği gencin asıl adı Osman Nevres Recepti… Selânikli idi… Osmanlıların Rumeli’ye geçişleri sırasında, Rumeli topraklarım Türkleştirmek amacıyle sınır öncülüğü yapan bir soydan geliyordu.
İlk, orta ve lise öğrenimini Selânikte yapmıştı. Ateş gibi bir çocuktu…
Ustalıkla silâh kullanıyordu… Uzun boylu, sportmen, cana yakın, samimî, aşırı cesur, yorgunluğa dayanıklı idi…
Öylesine fikirleri vardı ki, Eşref Bey kendisiyle konuştuğu zaman hayret etti… Teşkilâtı mahsusa, memleketin girmek üzere bulunduğu yeni devirde, emek ve hizmetlerinden yararlanabileceği yeni bir eleman kazanmıştı. Bağlandığı ideal uğruna hayatını feda edebilecek yiğit bir eleman…
Nevres Recebe, Meşrutiyetin ilânı gerçekleşinceye kadar başta gerillacılık olmak üzere, gerekli bütün bilgileri verdiler. Eşref Bey, onun Avrupa’da hem yüksek öğrenim yapmak, hem de batıyı yakından tanımak yolundaki arzularım biliyordu…
Nevres Recep, İkinci Meşrutiyetin ilâm ile birlikte Avrupa’ya yüksek öğrenim için gidenler arasına, böylece girdi… Paris’te Sorbonne Üniversitesine yazılmıştı. Hukuk ve Felsefe Bölümünde takdir toplayan, başarılı bir öğrenci oldu…
Bu arada, bizim derlenip toparlanmamıza imkân vermeyen şer kuvvetler, başımıza bin bir dert açmaya başlamışlardı.. Sömürgeler edinme konusunda İngiltere ve Fransa’dan geri kalan İtalya, kolayca ele geçirebileceği düşüncesiyle Osmanlı ülkelerine el atmıştı. Kuvvetli donanması için elverişli bir saha saydığı Trablusgarp’a çıkarma yapmıştı…
En zayıf devremizde, hiç bir hukukî ve siyasî sebep gösterilmeksizin girişilen bu tecavüz, Avrupa’daki bütün öğrencilerimiz gibi, Sorbonne’daki Nevres Recebi de çileden çıkarmıştı.
Nevres Recep’e batı âleminde nazarî olarak birşeyler öğretmişlerdi… Hak, hukuk… Eşitlik,… Adalet… Bir milletin, dilediği idare şeklini seçmesi kendi meşru hakkıydı… Şimdi bu hak, kuvvet kullanılarak bozuluyordu… Üstelik, lâiklik iddiası altında, en koyu din taassubunu sürdüren Fransızlar, kuvvetlinin yanında yer almışlardı…
Fransızlar, bir avuç Türk mücahidinin kendi irade ve kahramanlıkları ile giriştikleri Trablus savunmasını, sessiz ve ilgisiz karşılamışlardı ama, Kızılhaç marifetiyle İtalyan yaralıları için Fransız evlerinden yardım toplamaya koyulmayı ihmal etmemişlerdi…
Nevres Recep, Fransız Kızılhaçının başındakilere çok ağır bir mektup gönderdi…
Sonra, Le Matin gazetesinin meşhur Fıkra yazarı Stcphan Lausanne’ı ziyaret etti. Ona, bizim Gazetelerin kupürlerini verdi… Trablusgarp’te bulunan Eşref Bey’den getirttiği dokümanları gösterdi. Bütün bunlarla da yetinmedi. Bir gün İsviçre’de bir sinemanın perdesini tabanca kurşunları ile delik deşik etti…
Sinemanın vitrininde Trablusgarb’e ait aktualite kordelâsının reklâmını görerek içeri girmişti… Yanında İsviçre’de okuyan arkadaşı Osman Suavi Bey vardı. Filmi Türklük aleyhinde iftiralarla dolu buldu.
Sanki, bir vatan toprağına İtalyanlar değil de biz hücum ediyorduk. Ve sanki, taarruz ettiğimiz topraklarda medeniyet namına utanç verici zulümleri ve baskıları biz yapıyorduk.
Utanmaz bir propaganda merkezinin dünyaya yaydığı bu yalanlar serisine Nevres Recep nasıl tahammül ederdi? Daima yanında taşıdığı tabancasını çektiği gibi ardı ardına üç el ateşle beyaz perdeyi delik deşik etti.
Sinema karmakarışık olmuştu. Tabanca sesleri, ağzına kada dolu olan salonda denşet yaratmıştı. Seyirciler çığlıklar atarak çıkış kapılarına hücum etmişlerdi…
Nevres Recebi ve arkadaşı Osman Süavi’yi karakola götürdüler. Orada, vatanım ve hakikati seven bir medenî insanın yapabileceği bu hareketinden pişmanlık duymadığını söyledi. Avrupa’da bu iftira kampanyasına son verilmezse, buna benzer protesto çıkışlarına yeniden kalkışabileceğini tekrarladı…
Olay, Fransız basınında da yer aldı. Stephan Lausanne, bir yazısında, Nevres Recep Bey’in bir vatanperver olduğunu belirtti.
Yine bir gün, İsviçre’de Neuchatel’de bir kafeteryada oturuyordu… Yanında arkadaşı Osman Süavi vardı. Masalarının üzerine, bir gazete dağıtıcısı, bir kart bırakıp savuşmuştu…
Bu kartta, Haç’ın Hilâl’i Avrupa’dan kovmakta olduğu yazılıydı ve Avrupalıların Türkleri kovalıyışı resmedilmişti…
Nevres Recep adamı yakaladı. Fakat suçsuz olduğunu anlayınca ona dokunmadı…
Kafeteryanın orkestrası İtalyanlardan kuruluydu. İtalyanlardan biri, Avrupa’nın çeşitli şehirlerinde binlercesinin dağıtıldığı anlaşılan bu kartı elinde sallayarak Osman Nevres’i tahrik ediyordu…
Büyük vatanperver, önündeki masayı kaptığı gibi adamın kafasına geçiriverdi… Orada da ortalık karıştı. Orada da onu yakalayıp karakola götürdüler.
Ve İsviçre mahkemesi, Osman Süavi ile onun hakkında “Sınır dışına çıkarılma” cezası verdi. Nevres Bey, zaten Fransa’da öğrenim görüyordu.
Sonra, Nevres Bey İstanbul’a döndü.
1911 ve 1912 yılları, Haçlıların Türklüğü, Avrupa topraklarından söküp atma hazırlığının şaha kalktığı devredir.
Nevres Recep İstanbul’da hükümeti bu hazırlıklara karşı gaflet ve çaresizlik içinde buldu… Sadrazam İbrahim Hakkı Paşa, Trablusgarb harbinin hazırlık safhası içinde Roma’da Büyükelçi olarak bulunduğu halde, bu komplonun farkına varamamıştı…
İbrahim Hakkı Paşa, Mebusan Meclisinde, muhalefetin ağır ithamlarıyla düşmüş, yerine Sultan Hamid’in yadigârı Sait Paşa, sekizinci defa Sadrazam olmuştu… Trablusgarp müdafaasını vatansever genç zabitler yapıyordu… Enver, Mustafa Kemal, Eşref, Ali Fethi, Fuat, Süleyman Askerî, Reşit Ali, Cemil Fehmi ve bir avuç Türk…
Nevres Recep Paristeyken Balkan Devletlerinin nasıl çalıştıklarım ve batılı ülkelerde nasıl korkunç yardımcılar bulabildiklerini görmüş, öğrenmişti…
Uyuyan ve sarih haklarını savunmaktan aciz olan sadece bizler idik. Milletlerarası gizli bir Komite, Türklüğü Asya’ya sürecek olan Balkan harbini hazırlıyor, Sırp Karadağ, Yunan, Bulgar ve Rumen devletleri arasındaki anlaşmazlıkları gidererek “Türklüğe karşı tam bir anlaşma”peşinde koşuyordu…
Bu hazırlığın başlıca tertipçileri içinde Balkan Cemiyetinin kurucuları Buxton kardeşler vardı… (“Buxton” kelimesi, Türkçe kaynaklarda değişik şekillerde ya¬zılmıştır. Eski yazıdan yeni yazıya dönüş sebebiyle bu karışık¬lığın meydana geldiği anlaşılıyor. Biz, “Yunan Propagandası” adlı eserin 82. sayfasında kullanılan şekli tercih ettik.)
Bu tarihte, Romanya’da tarafsızlık politikasını savunan bir hükümet iktidarda idi. Balkan Komitesi, Romanya’yı tarafsızlık politikasından ayırıh Bulgar Sırp Karadağ Yunan ittifakına sokmayı başarma görevini Buxton kardeşlere vermişti.
Bu müseccel Türk düşmanları, aldıkları görevi gerçekleştirmek üzere Bükreş’e gelmişlerdi. Türk Teşkilâtı Mahsusa’sı, o günkü hükümetin pasif ve çaresiz siyaseti içerisinde, yaklaşan tehlikeye karşı kendi mütevazı imkânları ile mücadeleye kararlıydı. Balkan Başşehirlerindeki haber alma örgütlerini seferber etmişti…
Fakat bu yetersiz karşı koyma, faciayı durduracak çapta değildi. Nevres Recep kendisini fedaya karar verdi. Ve Buxton kardeşleri öldüreceğini, böylelikle Türklüğe karşı yürütülmekte olan açık mücadelenin perde arkasına çekileceğini umduğunu söyledi…
Onu dinleyenler, kendileri de gerektiğinde böyle şerefli bir görevi tereddüt etmeden başarabilecek insanlardı . ”Peki. ” dediler.
İKİ ŞEREF KURŞUNU
Nevres Recep, kendisine temin edilen Silâhçı Hasan Tahsin Bey’in pasaportu ile Bükreş’e gitti.
Bu sırada, Balkan Cemiyeti, yüzündeki maskeyi çıkarmış, hedefini açıkça ortaya koymuştu.. Her Balkan şehrinde birer şubesi vardı. Gizli açık bir çok kaynaklardan geniş malî yardımlar gören ihtilâl hareketi, sık sık konferanslar düzenliyordu.
Balkanlardaki yabancı tahakkümünün son bulma gününün geldiği, bu gayeye, yakın gelecekte savaşsız erişilemezse, silâhların konuşacağı fikrini yaymaya çalışıyorlardı.
Hepsi sahte ve düzenlenmiş, zulüm vesikaları, filmler gösteriyorlardı. Bu harekete katılmanın medeniyet ve Hristiyanlık borcu olduğu çeşitli vasıtalarla ilân ediliyordu
Bu kesif propaganda, Bükreş’te tesirini göstermeye başlamıştı. Nevres Recep, Balkan Cemiyetinin şehrin merkezindeki binasında düzenlediği büyük gösteriye girebilme imkânını buldu. Ön sıralarda yer almıştı… Konferans ve gösteriler sona erdiği zaman kapıdan geniş bir hole çıktı ve iki kardeşin gelişini bekledi. (Nevres Receb’in yakınları, onun, bir Çayhanede otururken Buxton’ları yolda gördüğünü ve önlerine geçerek ateş ettiğini söylemektedirler…) Buxtonlar görünür görünmez ardı ardına iki el ateş etti. İngiliz kardeşlerden sadece Leland adında olam yaralanmıştı. Nevres Recebin, daha doğrusu yeni adı ile Hasan Tahsin Recep Bey’in hemen yanında beliren iki muhafız, birden üzerine atılmış, onun ateşe devam etmesine engel olmuştu.
Etraf karışmıştı. Buxtonlar hemen hastaneye kaldırılmışlardı. O gün, 2 Ekim 1914 günü idi…
Ncvres Recep gayesine erişmişti… Rumen hakimlerin önünde hiç bir şeyi gizlemedi. Cesaret ve soğukkanlılık örneği olan bu hareketinin asla şahsî bir tarafı olmadığını söyledi… Milleti için hazırlanmış haksız bir komployu tesirsiz bırakmak yolunda bir vatan vazifesi ifa etmişti…
Bu arada, Balkanlarda hazırlanan dramın, nasıl facialı neticeler getirebileceğini de, geniş kültürü ile mahkeme huzurunda izah etme fırsatı bulmuştu.
Bütün dünya basınını yakından ilgilendiren ve heyecanlı safhalar geçiren duruşmalar sonunda mahkeme, olayın ağırlığına göre “adilâne” sayılabilecek bir karar verdi. Hasan Tahsin Recep Bey, beş senelik kalebentlik cezasına çarptırıldı ve Bükreş Cezaevine konuldu. Onu, teşkilât—ı mahsusacılar asla unutmadılar…
1914 Sonbaharından 1916 kışına kadar iki sene cezaevinde kaldı. Hasan Tahsin Recep Beyin cezası bitmeden İstanbul’a nasıl dönebildiği hususu üzerinde, kaynaklar birbirinden ayrılmaktadır. Bazı yazarlar, onun Bükreş’e giren Osmanlı-Alman orduları tarafından kurtarıldığını kaydederler. Ancak yakınları, Hasan Tahsin Recep Beyin, cezaevinden bir başka yere nakledilirken kolayını bulup kaçtığını öne sürüyorlar.
Bükreş’teyken Cezaevi kılığı ile çektirdiği ve İstanbul’a dönünce büyüttürdüğü fotoğrafının altında, “Romanya’dan firarım, 8 Kânunevvel 1916” kaydı vardır.
Türk ve Alman ordularının Bükreş’e giriş tarihi, Hasan Tahsin Recep Bey’in “Romanya’dan firarım” dediği günden bir gün öncesine rastlamaktadır. Nitekim, 6 Kânunevel sabahı, Alman generali Mac Kenzen komutasında 100 kişilik bir öncü kuvveti şehre girmiş, 7 Kânunevvel 1916 da da Bükreş, Türk ve Alman orduları tarafından resmen işgal edilmiştir. (BİRİNCİ DÜNYA HARBİ (Romanya Cephesi) Genelkurmay Harp Tarihi dairesi yayını 130. sayfa.)
Buradan, Bükreş mahpusu’nun, kuvvetlerimiz tarafından kurtarıldığına hükmetmek gerekmektedir. Onun, Romanya’dan ayrılışını ”firar” olarak adlandırmasının sebebi anlaşılamıyor.
Bir de, Bükreş Cezaevinde vereme tutulduğu iddiası vardır ki, Bunun da gerçekle ilgisi pek zayıftır. Bükreş’ten dönüşünden az zaman sonra İsviçre’ye gönderildiği için, bu hastalık ya kendisine başkaları tarafından yakıştırılmıştır. Ya da, Teşkilâtı mahsusa’mn kendisine verdiği gizli görevin perdelenebilmesi amacıyla, onun İsviçre’ye “tedavi maksadıyla” gittiğinin yayılmasından yarar umulmuştur.
İsviçre’de bulunduğu günlerden birinde Hasan Tahsin Recep Bey, arkadaşı Hamza Osman Beye, gizlice Londra’ya gideceğini söylemişti.
“Londra’ya gideceğim ve Avam Kamarasını, o zalimler binasını havaya uçuracağım…”
Avam Kamarasını, İngiltere’nin Osmanlıları Asyaya sürme kararını vermiş olan Parlamentosunu havaya uçurmak; Buxton kardeşleri, Bükreş’te herkesin gözü önünde kurşunlayan bu gözü pek Türk çocuğunun yapamayacağı bir şey değildi…
Lâkin, bu teşebbüs elbette ki onun da sonu olacaktı…
İngiltere’ye gidebilme imkânlarını, bütün kapıları kurcalayarak aradı. Fakat kendisini adım adım takip eden Intelligence Servisi ajanlarının barikatını aşamadı…
Çok asabi idi. Az konuşuyor, yemiyor, içmiyor, sadece düşünüyordu.
Bir gün ortadan kayboluverdi… Hiç kimseye, hatta Hamza Osman’a bile hiç bir şey söylemeden çekip gitmişti…
Aradan bir aya yakın bir zaman geçti… İzmir’den mektubu geldi. Vedalaşmadan ayrıldığı için özür diliyordu. Bütün arkadaşlarının kendisini anlamalarım temin etmesini, Hamza Osman’dan rica ediyordu.
Hasan Tahsin Recep Bey’den artık, İzmir’in işgaline kadar arkadaşları hiç bir haber alamadılar …
”HASAN TAHSİN BİR SEMBOLDÜR…”
Hasan Tahsin Recep Beyle ilgili olarak Ankara Televizyonunda bir program yayınlandı İzmir Gazeteciler Cemiyetinin anıt yaptırma kampanyası açması dolayısıyla yayınlanan bu programda, Başkan Sabri Suphandağlı bir konuşma yaptı.
Süphandağlı’nın TV aracılığı ile yurttaşlarımıza sunulan konuşması şöyledir :
“İzmir Gazeteciler Cemiyeti, bugün millî kurtuluş tarihimizde apayrı bir yeri olan kahraman ve şehit gazeteci Hasan Tahsin’in anıtını yapabilmenin büyük sorumluluğu içindedir.
Hasan Tahsin bir semboldür. Bunu, yarının nesillerine bırakmak isterken gücümüzü; milletimizin bayrağına, vatanına ve hürriyetine olan aşkından aldığımızı ifade etmek istiyoruz.
Ve o sebeple de, şuna inanıyoruz ki, Cemiyetimiz bu teşebbüsünde yalnız kalmayacaktır.
Bilindiği gibi, 15 Mayıs 1919, Türk tarihinin en kara günlerinden biridir. O gün, İzmir Metropolidi Hrisostomos tarafından şimdiki Pasaport İskelesinde takdis edilen Yunan ordusu, son Türk yurdunu ortadan kaldırmak maksadıyle İzmir’i işgale başlamıştı.
Düşman birlikleri, önlerinde bir Papaz, yerli Rumların çılgınca sevinç gösterileri arasında, Konak istikametinde ilerlemeye koyulmuştu.
Nihayet iki saat sonra, yani Konak’taki saat kulesi 11.00 i gösterdiği zaman, her türlü vahşete peşinen niyetli olan bu birlikler önündeki Yunan bayrağı yere düşecek, onu, azametle taşıyan düşman neferi ise hakettiği akıbeti bulacaktı.
Çünkü, 31 yaşında siyah elbiseli aydın bir adam, millî mücadelenin ilk ateşini açmıştı. Bir başka deyimle kalem, kurşuna dönüşmüştü… Hür bir Türkiye yaratmak ideali uğruna, artık kaleminin yetmediğini anlayan Hukuku Beşer Gazetesinin Başyazarı Hasan Tahsin, hemen silâhına sarılarak Kemeraltı geçidinin başında ilk kurşunu sıkacaktı. Hasan Tahsin böylece, vatanı ve milleti için kendisini ortaya koymuştu. Nitekim düşman birliklerinin uğradığı büyük panikten bir süre sonra şehit düşecek, böylece millî kurtuluş tarihimize emsalsiz bir tablo armağan etmiş olacaktı.
İzmir’i işgale kalkan düşmana ilk kurşunu sıkan parmakların bir gazeteciye ait olması tesadüf müdür? Hayır… Memlekette hürriyet mücadelesinin, insan haysiyetine yaraşır daha parlak ve güvenli yarınların tartışmasının başladığı yıllardan itibaren Türk gazetecisi, iç ve dış düşmanlara karşı, kendi üzerine düşen görevi yapmasını bilmiş, gerektiğinde bu uğurda, hayatını da vermekten çekinmemiştir.
Bakınız, İzmir’in işgalinden tam üç ay önce Hasan Tahsin, Hukuk-u Beşer’in 19 Şubat 1919 günlü sayısında özetle ne yazıyordu :
“Korkmuyoruz, gelsinler. Hattâ masum Türk’e kastı olan bütün dünya gelsin. Süngüleriyle zaten kanayan kalbimizi deşsinler. Toplarıyla evlerimizi, kuvvetlerimizi yıksınlar. Alt üst etsinler, parçalasınlar. O Yunan gelsin, sonsuz düşmanlığı, en eski kinleri temsil eden mavibeyaz bayraklarını dalgalandırsınlar.
Fakat asla unutmasınlar ki, Türk ölmedi, yaşıyor Ve burayı Yunana vermeyecektir. Vermek isteyecek kuvvetlerle paylaşacak kozumuz var. Hatta silahlarımız olmasa bile. Direnen ruhumuzla, coşkun kanlarımızla hararetli vicdanlarımızla, sökülmeyen dişlerimizle bile bu ülkeyi savunacağız
Hayır hayır mey us olmayalım Biz ölmedik, yaşıyoruz… Bu memlekete göz diken kuvvetleri yakacak, eritecek hararetimiz, hem de pek mebzul. Yalnız, bunu da unutmasınlar ki, Çanakkale kahramanlarının, mavibeyaz kucağında haç taşıyan Yunanlılığın canavar hakimiyeti altında yaşatacak tek hemşiresi, tek bir validesi, ufak bir Türk benliği yoktur. Ve illâ Avrupa, Neron gibi bir şair olmak istiyorsa, bizler, kendi ellerimiz, kendi varlığımızla, binalarımızı, topraklarımızı cayır cayır yakar ve beşeriyetin paslanan vicdanına Roma nın yanışından feci bir sahne-i şiir ve hayâl yaratmakta gecikmeyiz. Çünkü tarihimiz var. Çünkü bizi tel’in edecek ecdadın ruhu, ahfadın feryadı var. Çünkü herşeyden üstün namusumuz var…”
Evet… Yunanlılar Türk katliamına öncülük eden, bunu körükleyen Metropolidi, Hrisostomos’u millî kahramanları sayıp Pire limanında, yıllar öncesi azametli bir anıtını dikerlerken, millî kurtuluşumuzun ilk kurşununu sıkan, gerçek kahraman gazeteci Hasan Tahsin’in adının, Konak’taki mermer üzerinde sadece isimden ibaret olarak kalması, gerek teşekküllerimiz, gerekse millî vefa duygularımız adına üzücü bir değer yargısına yol açmaktadır.
Onun içindir ki Cemiyetimiz, gazeteci Hasan Tahsin’in şehit düştüğü yerde 3,5 metre boyunda bir anıtını dikmeye karar vermiş, gerekli hazırlıkları yapmıştır.
Anıtı, bu yıl 32. Devlet Resim ve Heykel Sergisinde birincilik ödülü almış olan Heykeltraş Turgut Pura yapacaktır. Tunç dökümünü ise, İzmir Mithatpaşa Erkek Sanat Enstitüsü üzerine almıştır.
Cemiyetimiz, bu anıtla ayni zamanda bu memleketin kurtuluş tarihinden, bayrağına, insan hak ve hürriyetlerine sahip oluşu destanlarından ibret almayanlara, 15 Mayıs 1919 gününün şuurunu tunçlaştırmak ve ebedileştirmek istemektedir.
Bu maksatla açtığımız kampanyaya, ilk olarak İzmir Basın mensupları katılmışlardır. Sayısız vatandaşlarımız yanında yurt dışındaki işçilerimiz ve başta ”Biz Hasan Tahsin’i kendimize örnek edindik diyen Kıbrıs Türk Gazeteciler Cemiyeti olmak üzere birçok teşekküllerimiz kampanyamıza katılacaklarını açıklamışlardır.
Hasan Tahsin’le Sorbonne Üniversitesinde arkadaş olan bazı emekli Generallerimizden ve ilk kurşunu sıktıktan sonra nasıl şehit edildiğini dakikaları ile anlatan Muharip Gazilerimizden mektuplar almaya devam ediyoruz.
Bu arada teşebbüsümüze çok yakın ilgi ve yardımlarım esirgemeyen Başbakan Sayın Ferit Melen’e ayrıca teşekkürlerimizi sunmak istiyoruz.
Bütün vatandaşlarımızla, diğer resmî ve özel kuruluşlarımızın ise bizi güçle destekleyeceklerine şüphe etmiyoruz.
Kumpanyamızın sonucunu ve yapılan yardımları detayları ile halkımızın bilgisine sunacağız.
İzmir Gazeteciler Cemiyeti, nihayet, millî bir hizmete talip çıkmıştır. Eser Türk milletinin olacaktır.”
O, İLK ŞEHİTTİ
İzmir Radyosunda 1969 yılında EGE VE KURTULUŞ SAVAŞI adlı bir dizi program yayınlandı.
Aslan Alp’in hazırladığı bu programda Gazeteci Hasan Tahsin Recep Bey, önemli bir yer tutuyordu…
Program metninden bazı kısımları burada sunuyoruz..
Evet, evet kardaşlarım, tıpkı işte bunun gibi, güm güm atan bir yürek vardı… Vay, böyle atan bir yüreğin karşısına çıkacak Yunanın haline…
İzmir’e, Yunanın çıkacağı haberi ulaştığı zaman ayakta kalan tek şeydi bu yürek… Mangal gibi, alev alev yurt sevgisi ile yanıp tutuşan yürek… Anadolu insanının yüreği…
Gelip de hecin develeri örneği çöktükleri zaman körfezin mavi sularına kara kara, Pompei’nin ölüm sessizliğine kendini kaptırmış İzmir’de, bu yürek atışlarından başkaca ses duyulmuyordu.
Korku değildi bu… Fırtınanın kopmasını bekleyişti… Yurtsever Gazeteci Osman Nevres’in, diğer adıyla Hasan Tahsin Recep’in kafasının içinde biçimlenmiş bir fırtınanın…
Yunanın 15 Mayıs günü sabahı İzmir’e çıkacağı duyulunca yer yerinden oynamıştı, demiştik… Susup susup da patlamak buna denirdi, işte…
Ama, atı alan Üsküdar’ı geçmişti kardaşlarım, gerçek şu, İzmir, bu güzel, enine boyuna mavi gözlü güzel dilber, bağıra bağıra elden gidiyordu…
Giderdi ya… Sahipsiz mal örneği kala kalmıştı aylardır orta yerde. Gerçek zehir acısı… Gerçek süngü yarası… Saplanıp kalmıştı yurtsever aydınların bağrına…
Dokunsanız ağlayacaktı Osman Nevresler, Süleyman Fethiler, Miralay Kâzımlar, Moralızade Halit Beyler ve de diğerleri… Dar boğazlarda iri bir lokma örneği tutsaklık, yenilir yutulur gibi değildi. Gerçek bundan böyle zincir acısı…
14 Mayıs sabahından başlayıp birer ikişer toplandılar meydanlarda, kahvelerde… Bu toplanan yurtseverlerin arasına arada bir, genç subayların da katıldığı, kötü gerçeği, acı gerçeği tartıştıkları gözden kaçmıyordu…
Sokaklarda ise, başsız, silâhsız ve umutsuz binlerce vatan çocuğu halkı direnmeye çağırıyordu… Bir miting düzenlenecekti Yahudi mezarlığında…
“Vatanım seven oraya gelsin. Vatanını seven oraya gelsin…”
Ateşli nutuklar söylenecekti yeni baştan. Bildiriler yazılacaktı. Gerekirse dağlara çıkılacak, son bireye dek vuruşulacaktı.
Üç buçuk baldırı çıplak Yunana, bu kadar ucuza verilir miydi vatan? Bu güzel kent için, özgürlük için ölmeye değerdi doğrusu…
Aylardır susan deniz coşmuştu, kardaşlarım… İzmir coşmuştu.
Öte yanda, daha önceki söyleşilerimizde, sık sık adını ettiğimiz bir adam vardı. Hasta ciğerlerine rağmen, derin derin soluyan, özgürlük için soluyan, insan hakları için soluyan biri…
Hasan Tahsin Recep diye anılır, adına Osman Nevres derler biri. Dikmiş gözlerini bir kordon kahvesinden ufka… Sabahtan bu yana bakar da bakardı. Almış koynuna daha önce çok işler başarmış tabancasını… Sıkar da sıkar…
Yamp yanıp sönen delice pırıltılar konmuştu gözlerine. Bir iş yapacaktı ya, bir terslik olmasaydı, tanrım… Bu sabah yine kendi gazetesinde, Hukuku Beşer’de bomba gibi bir başyazı patlamıştı.
Özgürlük hummasına tutulmuş örneği, baştan aşağı zangır zangır titriyordu. Kalktı, o da kalabalığın arasına karışıp Maşathğa gitti…
Osman Nevres yeni baştan titredi… Bir gün sonrası için uyuması, birazcık dinlenmesi gerekirdi… Bir gün sonrası, onun için, yurt için, İzmir için çok önemliydi… Önemliydi… Bir gün sonrası, vatan için ölüp yeniden yaşama düşüncesine gebeydi.
“Başka yapılacak bir şey yok.” diyordu Osman Ncvrcs. “Yapılacak başka bir şey yok…”
öte yanda da, öfkesi kabarmış büyük bir kitlenin duygularını kendisine duygu edinmiş amaç edinmiş biri daha vardı. Kalabalığın arasında herhangi bir yurtsever aydnı gibi biri… Osman Nevres diyorlardı adına… Hasan Tahsin Recep diye de anılırdı. Bir gün öncesinin kutsal titremeleri hâlâ devam ediyordu gövdesinde Hummaya tutulmuş örneği…
Yaklaşıyordu Efzun taburu… (Genellikle üç tabur ve bunlara bağlı birliklerden oluşan asker topluluğu. ) Başta yarbay İstavriyanopolis, hemen ardında da alayın sancağını taşıyan Bayraktar olduğu halde, yaklaşıyordu…
Yerli Rumların sevinç çığlıkları çepçevre sarmıştı ortalığı… Osman Nevres, ya da Hasan Tahsin Recep yıllar öncesi, Bükreş’te İngiliz Buxton kardeşlerin karşısında duyduğu kutsal ürpertiyi bir kez daha duydu yeni baştan… Sıktı avuçlarının içindeki tabancasının kabzasını… Sıktı dişlerini, sıktı yüreğini… Bir daha, bir daha sıktı… Hiç bir şey yapamasa da, attığı kurşunun bir anlamı olacaktı.
Anadolu’da dağ dağ, ova ova, vadi vadi yankılanacaktı bu ses… Bir anda, kalabalığın arasından öne fırlayıp diz çöktü. Titreyen eline diğer elini destek edip çekti tetiği… Bir ses… Sevinç çığlıklarını acı bir haykırış gibi yırtan bir ses… Bir daha… Koca gövdeli, iri sömürücü ve emperyalist bir siyasanın müjdecisi alay sancaktarı kendini yerde bulmuştu…
Alm çatından yemişti kurşunu… Bu kurşun, Efzun alayı kumandanınaydı… Ama kısmetine o çıkmıştı. Efzun taburunun önünde gelen erler, kadın kılıklı giysilerinin eteklerini savurarak ters yüz edip kaçmaya başladılar…
Bir şaşkınlıktır, bir heyecandır almıştı ortalığı… Ve Osman Nevres, ya da Hasan Tahsin Recep vuruşa vuruşa yan sokaklara dalmıştı…
Ardından saldıranlara karşı da sonuna dek vuruştu… Ve Osman Nevres, ya da Hasan Tahsin Recep kurşunu bitince, kendisini yaşlı gözlerle pencereden izleyen bir yaşlı anaya dönüp şunları dedi:
”Nine, gördiin ya… Yarın tanrı katında tanığım sen ol, kurşunum tükendi…”
Ve Efzunlardan birinin attığı bir kurşun, geldi geldi, bu yurtsever Gazetecinin beynine saplandı… Sırt üstü düştü vatanının, uğruna kurşun atma yürekliliğini gösterdiği vatanın toprağına… Böylece İzmir’in işgalindeki ilk şehitlerimizden birini verdik…
Kardaşlarım, bunun gerisi gelecekti… Ama, üzülmek, ağlamak gereksizdi… Çünkü onlar ölmeselerdi, onlardan sonrakiler olmayacaktı… Bir güzel şey için, bir güzel amaç için ölmeye değerdi…
Kardaşlarım, geçen haftaki söyleşimizi Yurtsever Gazeteci Osman Nevres’in, diğer adiyle Hasan Tahsin Recebin şehadetine dek getirip dayamıştık…
Koca bir şehit Osman Nevres… Koca bir yurtsever… Asil kişiliği üstüne çok şey söylenip, çok şey yazılmış yürekli bir er kişi…
Derler ki, bazı yurtsever geçinip de savaştan sonra savaşın parsasını toplayanlar… ”Hasan Tahsin Recep’in yaptığı bir deliliktir. Hasan Tahsin’in yaptığı, yalnızca işgal için gelmiş Yunanı çileden çıkaran, onları sorumsuz ve de canavarca davranışlara yönelten bir eylem olmuştur…”
Bu düşüncenin ardında ne yatar bilemeyiz… Ama gerçek şu ki, Osman Nevres, ya da diğer adiyle Hasan Tahsin Recep o “Altın Kurşunlar”ı atacaktır…
Gök gürlemesini, gök gürültüsünü andıran bir sesle, öleceğini bile bile atacaktır… Çünkü Osman Nevres’in attığı o ilk kurşunlar, işgalden çok önce İzmir’de kurulmuş olan Reddi İlhak Cemiyetinin çabalarının noktalamasıdır… Cümle sonudur. O kurşunlar ki, İkinci bir cümlenin, yazılmasında etken olmuştur…
Kardaşlarım,
Bir yönetici, bir sultan bir satılık baş, bazı küçük hesapların, yan etkilerin ve de korkunun içinde olabilir… Ama, bir aydın, ama bir yurtsever Türk, ama bir devrimcinin lügatinde korkunun, küçük hesabın ve de satılmışlığın izine bile rastlayamazsınız. Devrimci korkar… Korkar ama, yalnızca yurt ve özgürlüğünün elden gitmesinden korkar… Devrimci korkar ama, Yalnızca ulusal onurunun ve namusunun çiğnenmesinden korkar.
Onun içindir ki, Osman Nevres çekmiştir tetiği ve Yunan bayraktarının alnı çatına yerleştirmiştir kurşunu. O belki, bu yolda ilk şehittir ama, hiç bir zaman son şehit de olmayacaktır.
GAZETELER YE KİTAPLAR ARASINDA…
İzmir’in işgalinden bu yana yayınlanan gazete, dergi ve kitaplardan görebildiklerimizi taradık.
Gazeteler, dergiler; araştırma eserleri, tarih kitapları, ansiklopediler, ders kitapları… bir nokta üzerinde birleşiyorlar :
“Hasan Tahsin Recep Bey, İzmir’in işgali günü, Yunan askerine ilk kurşunu sıkmıştır. Bu, aynı zamanda İstiklâl Savaşımızı başlatan ”İLK KURŞUN” dur. Böylesine büyük değer taşıyan bu “altın kurşun” un sahibi, korkusuz insan Gazeteci Hasan Tahsin Recep Bey, ölüme gözünü kırpmadan giderek ölümsüzlüğe erişmiştir.”
Burada, Hasan Tahsin Recep Bey hakkında yazılanlardan görebildiklerimizi, bulabildiklerimizi vermeye çalıştık. Bunu yaparken de, lüzumsuz tekrarların faydasızlığına inandığımızdan, sadece Gazeteci Hasan Tahsin Recep Beyle ve ilk kurşun la ilgili satırları aktarma yolunu tuttuk
★
İstanbul’da yayınlanan İKDAM GAZETESİ nin 24 Mayıs 1919 tarihli nüshasında, ”İzmir’in işgali esnasında ika olunan mezalim” başlıklı bir haber yer almıştır.
Bu haberde, ”Dün Bandırma tankiyle İzmir’den İslâm ve Hıristiyan bir çok mülteciler şehrimize gelmiştir.” denilmekte, bunlardan bir zatın gazetenin muhabirine ”İzmir ahvali hakkında berveçhi âti malûmatı verdiği” bildirilmektedir :
Gazetenin yazarına, bu zat, İzmir’in işgali sırasında olup bitenleri anlatmış, yağmalanan dükkânları saymış ve şehit edilenler hakkında şu bilgiyi vermiştir .
”Ahzı Asker Reisi Fethi, Hukuku Beşer sahibi Hasan Tahsin Recep, Tüccardan Bakırcızade Hafız Sabri, otuzu mütecaviz yüksek rütbeli zabitan şehit edildi. Asayiş temin edilmiştir. On neferden mürekkep bir manga Yunan askeri, önlerinde bir Osmanlı Polisi bulunduğu halde sokaklarda dolaşmaktadır.”
Yine İKDAM GAZETESİ, bir yıl sonra, 15 Mayıs 1920 günlü nüshasında, ”İzmir İşgali faciasının sene-i devriyesi” başlığı altında İşgal günü olup bitenleri yayınlamıştır..
Bir kaç gün içinde meydana gelen zararın üç milyon lirayı bulduğunun öne sürüldüğü haberde, şöyle denilmektedir :
”O günler zarfında Ahzı Asker Reisi Fethi, Hukuku Beşer sahibi Hasan Tahsin Recep, Tüccardan Bakırcızade Sabri ve otuzu mütecaviz yüksek rütbeli zabitan şehit edilmiştir. Bu şehitleri millet kalbinde saklıyor…”
İstanbul’da yayınlanan TASVİRİ EFKÂR GAZETESİ’nin 26 Mayıs 1919 tarihli nüshasında, Hasan Tahsin Recep Beyin bir resmi yayınlanmıştır.
Resmin altında ”Hasan Tahsin Recep Bey Merhum” denilmekte ve şöyle devam edilmektedir
“Dünkü nüshamızda İzmir Gazetelerinden naklen İzmir işgali esnasında şerbeti şehadeti nuş eylediğini yazdığımız Tahsin Recep Bey merhumun resmini ber veçhi balâ vazı enzarı teessür eyliyoruz…
Merhum Tahsin Bey, Balkan Harbi esnasında düşmanlarımızı müdafaa etmiş olan Meşhur Buxton biraderlerine karşı Romanya’da istimali silâh eylemiş ve ahiren İzmir’de Hukuku Beşer unvanlı gazeteyi neşr eylemeye başlamıştı… Cenabı hak, bu genç şehide gani gani rahmet eylesin… Amin.”
15 Mayıs 1921 tarihli İLERİ GAZETESİ’nde ”Kara bir günün sene-i devriyesi : İzmir İşgali” başlığı altında, ”İki sene evvel bu gün Yunanlılar İzmir asayişini temin etmek bahanesiyle
26 Mayıs 1919 günlü Tasviri Efkâr gazetesinde Şehit Gazeteci Hasan Tahsin Beyin fotoğrafı
sulh ve sükûn içinde bulunan bu mülkümüze ateş, fitne ve ihtilâli soktular.” denilmektedir.
Gazetenin bu nüshasına “Dördüncü Ordu Ahz-ı Asker Reisi Miralay Süleyman Fethi Bey Merhum” un “İzmir’de Millet Gazetesi Sahibi Hasan Tahsin Recep Bey Merhum” un, ”17. Kolordu Sıhhiye Reisi Kaymakam Şükrü Bey Merhum” un resimleri de konulmuştur.
Bu resimlerin altında şu cümle vardır :
“İzmir’i Yunan istilâsına karşı ilk müdafaa eden ve ilk şehit olan üç kahraman…”
Yine İLERİ GAZETESİ’nin 15 Mayıs 1923 tarihli nüshasında aynı resim yeniden yayınlanmıştır. Bu resmin altında da üç şehidimizin adı ayrı ayrı yer almakta ve bundan başka şu cümle göze çarpmaktadır :
“İzmir’i Yunan istilâsına karşı ilk müdafaa eden ve ilk şehit olan kahramanlarımız…”
Bundan başka, adını ve tarihini tesbit edemediğimiz bir gazetede de, Süleyman Fethi Beyin Hasan Tahsin Recep Beyin ve Kaymakam Şükrü Beyin resimlerinin üstünde şu satıra yer verilmiştir :
“İzmir Facia-i işgalinin ilk üç kurbanı”
Resimlerin altında ise şöyle denilmektedir :
”Ey İzmir’in fecayii işgalinde şehit olan Miralay Süleyman Fethi, Kaymakam Şükrü ve Hasan Tahsin Bey’lerin ruhu Hamiyetleri !…
Âlemi balâdan mübcccel intikamınızın kuvveti beşeriye dej’il, kudreti İlâhiye ile, seyfi bedullah ile nasıl alındığını temaşa ediniz. Sizlerin acıklı matemini bir dakika kalplerinden silmemiş olan mazlum vatandaşlarınız ile beraber pür ibtisam secdei şükrana kapanınız!… İslâmiyetin, Türklüğün iadei tealisinin, istirdadı istiklâlinin mebdei olan bugün de nezdi feryada ümmeti muhammedin tercümanı imam olacak sizden beliğ birer hativi manevî olamaz.
Ruhunuz şâd olsıın…”
Mıntaka Müfettişi Yüzbaşı Ziya Bey, İzmir’in Yunan askeri tarafından işgali sırasında olup bitenleri bir rapor halinde jandarma Genel Komutanlığına bildirmiştir.
Yüzbaşı Ziya Bey, S Haziran 1919 tarihli raporunda, “öldürülen müsliüman cesetleri bir kaç gün, olduğu gibi kalmış ve bunların gömülmesine hiç bir müslüman cesaret edememiştir.” demekte ve şöyle devam etmektedir :
“Dördüncü Kolordu Asker Alma Heyeti Başkanı Albay Süleyman Fethi, Kolordu Baş kâtibi Şükrü, Kolağası Necati Beyefendilerle İnsan Hakları (Hukuku Beşer) gazetesi sahibi olup Kordon üzerinde parça parça edilmek suretiyle şehit edilen Tahsin Recep Bey, şehitler zümresinin başında bulunanlarından olup isim ve hüviyetleri anlaşılamayan daha bir çok din kardeşlerinin bu arada olduğu ve mühim miktarda yaralı dahi bulunduğu ve işlenen bütün cinayetlerin arz edilen ecnebi ve itilâf devletleri siyasî ve askerî temsilcilerinin karşısında yapılmasına ve Amerikalı Subayların at üzerinde gezerek hadiseleri gözleriyle görmelerine rağmen, yazık ki hiç bir harekette bulunmadıklarının arzına ayrıca lüzum görürüm, efendim…” (Atatürk Ansiklopedisi 5. cilt, 279. sayfa.)
Emekli Tümgeneral Celâl Erikan, ”100 SORUDA KURTULUŞ SAVAŞIMIZIN TARİHİ” adlı eserinde,” Gözümüzü Ege’ye çevirirsek, İzmir’de ilk kurşunun Osman Nevres’in (Hasan Tahsin) tabancasından çıktığında kuşku yoktur.” demektedir.
“Yunanlılar İzmir’e niçin asker çıkardılar? Çıkarma nasıl yapıldı? Ne gibi tepkiler yarattı?” sorusunun cevabını verirken, General Erikan, Vali ile Kolordu Komutanının direnmeyi diişiinmediklerini kaydetmekte ve “Ayrıca’ Kolordu Komutanı Subayların çıkarma sabahı kışlada toplanmasını da buyurdu.” demektedir.
Sonra’ Hasan Tahsin Recep Bey’in tabancasından çıkan kurşunun yarattığı etkiye dayanarak, sadece bir kaç yüz askerle bile Yunanlılara karşı büyük başarılar elde edilebileceğini belirtmektedir.
Kâzım Özalp hatıralarında şöyle demektedir :
”İzmirli aydınlar, gençler ve halk, işini gücünü bırakmış, heyecan içinde ne olacağını birbirlerine sorarak hükümet meydanında toplanıyordu.
Ben de albay Resmî kıyafeti ile aralarına katıldım, bütün o kalabalık içinde evvelâ tanıdık yüzler olarak sonraları Maarif Vekili olan Mustafa Necati, Öğretmen Ragıp Nurettin, Gazeteci ve İzmir’in ilk şehidi olan Hasan Tahsin Recep ile Anadolu Gazetesinden Reşat Beyleri gördüm.
Bir müddet meydanda ne yapılacağını düşündükten sonra, hükümet konağının karşısındaki askerî kıraathanede toplandık. Heyecan son haddini bulmuştu… Bütün fikirler her hangi bir şekilde işgal teşebbüsü vuku bulduğu takdirde tereddütsüz mukavemet edilmesi noktasında birleşir gibi oldu. Protesto edilmesini teklif edenler de vardı.” (Yakın Tarihimiz dergisi 1. cilt)
Sabahattin Selek ”bugünkü meselelerimize ışık tutacak ölçüde tarihî gerçekleri araştırmak amacını güttüğü ”ANADOLU İHTİLÂLİ” adlı eserinin ikinci kitabında şöyle demektedir :
”Türkler tarafından girişilmiş bir direnme ile karşılaşmadıkları halde Yunanlıların işgal günü’ İzmir’deki davranışı, bir devlet kuvvetine yakışmayacak ölçüde çirkin ve korkunçtur.
Bir tabancanın patlaması, Yunan birliklerini çileden çıkarmış, şehrin bir çok yeri muharebe meydanına dönmüştür.”
Selek, burada sayfanın altına BİR TABANCANIN PATLAMASI şeklindeki sözleri ile ilgili bir dip notu çıkarmıştır. Bu not söyledir :
”Hasan Tahsin adında biri tarafından atılmıştır. Yunanlılara karşı atılan ilk kurşundur.”
Sabahattin Selek, “MİLLİ MACADELE” adlı eserine Hasan Tahsin Recep Bey’in iki resmini koymuştur.
Resimlerden birinin altında ”Hasan Tahsin. Yunanlılara İzmir’de ilk silâhı atan genç. Şehit edildi. Eğenin en şerefli evlâtlarından…” ibaresi vardır.
Öteki resmin altında ise, “Yalnız İzmir ve Ege değil, bütün Türkiye onu unutmuyor.” diye yazılıdır.
Sabahattin Selek, bu eserinde, İzmir’in işgali sırasında ilk kurşunun atılışım şöyle anlatmaktadır :
“Yunan Tümen Komutanının teminatının hiç bir değer taşımadığı, biraz sonra, bütün dehşetiyle ortaya çıktı.
Yunan yürüyüş kolu kışla hizasını geçip tramvay yoluna saptıktan sonra duyulan bir tabanca sesi, Yunan vahşetinin hemen başlamasına kâfi gelmişti. Yürüyüş halindeki Yunan taburuna tabancasını ateşleyen Türk, Hasan Tahsin adında bir gazeteci idi. Hasan Tahsin tabancasını ateşleyince Yunan taburu, paniğe kapılarak geldikleri istikamette kaçmaya başlamıştı. Saat kulesi hizalarına kadar dağınık bir şekilde kaçan tabur, orada birden bire toparlanarak kışlaya karşı mevzilenmiş ve kışlanın kapı ve pencerelerini ateş altına almıştı. Yerli Rumlar da bu fırsattan istifade ederek ellerine geçen Türk’ü öldürmeye ve soygunculuğa koyulmuştu.”
İLK KURŞUN İLK ŞEHİT (Cumhuriyet gazetesi. 19 Mayıs 1969)
”15 Mayıs 1919. .. Osmanlı Devleti, tarihinin en kara günlerinden birini yaşıyor. Yunan efzunlan İzmir’e çıkmaya başlıyorlar.
Kordon boyu artık Türk askerinin değil, efzunların nöbet yeri. Sevinç gösterileri alanı haline gelmiş bütün İzmir kan ağlıyor. Yöneticiler, işgal birliklerine karşı gelinmemesi için halka öğütler veriyor. Birden kordon boyunda bir karışıklık oluyor. Kısa, kesik, tok silâh sesleri ve arkasından sürekli atışlar.. Kısa kesik tok atışlar, düşmana ilk kurşunu sıkan Gazetcci Hasan Tahsin’in… Sürekli atışlar ise, Hasan Tahsin’i şehit eden Yunan Efzunlarının… İzmirlilerin Hasan Tahsin adiyle tanıdıkları Osman Nevres Bey, Hukuku Beşer gazetesinde düşmanlara karşı, kalemiyle giriştiği mücadeleyi silâhla bitirmeye karar vermiştir. Çünkü bir Ulusun böyle kahpece ortadan kaldırılmasına gönlü razı değildir. Yapabildiği kadar yapacak, ölse bile mücadeleye kendisinden sonra devam edilecektir.
Nitekim, Hasan Tahsin bu düşüncesinde yanılmamış ve düşman bandolarla çıktığı kordon boyundan, korkunç çığlıklar arasında kaçmıştır.
”…İlk çıkan birlik Albay Zafiros’un kumandasında bir tümendi, önce bir Alay rıhtıma çıkıp saf tuttu. İki Efzun taburu, öncü olarak Kokaryalı istikametme yürüdü…
İşte, o sıradadır ki, Ege topraklarında Yunanlılara karşı ilk silâh patladı… Askerî Otel denilen bir binadan Hasan Tahsin adında bir genç Gazeteci, tabancasını ateşledi ve hemen şehit edildi…
Bunu, ikinci bir ateş takibetti… İkinci Silâhı atanın adı sanı bilinmez…” (TEK ADAM 1919-1922, Şevket Süreyya Aydemir 78. sayfa.)
HASAN TAHSİN RECEP
İzmir’e çıkan düşmana ilk kurşunu atan Hasan Tahsin’dir. Bu olayın üzerinden otuz yıl geçti.( Bu yazı, ilkin 1950 yılında “Tarih Konuşuyor” dergisinde, ikinci kere ise “Dün ve Bugün” ün Haziran 1956 tarihli nüshasında yayınlanmıştır. H. O. Erkan, Hasan Tahsin Recep Bey’in yakın dostuydu. ) Onun adından bahsedilmiyor. O, hayatının her devresinde, Türklüğe karşı gelenlerle savaşmış bir kahramandı… Hani, bu kahramanın şehit düştüğü yerde yükselen abide?…
İzmir’in işgalinde Yunan ordusuna karşı gelen ve ilk kurşunu atan adam… İşte, İstiklâl savaşı tarihimizin sayfalarım gerçekten süsleyecek meçhul fedaî … Kendisini ölüme götüren hareketinin memleketteki ilk tesirlerinden önemle bahsedildiği halde, otuz yılın tarihinde onun adı yoktur…
Bu kahraman kimdir?
Aslen Selânikli olan bu genç fedaînin asıl adı Nevres Recep’tir… Orta ve lise öğrenimini Selanik’te, Feyziye Mektebinde gördükten sonra yüksek öğrenim için Paris’e gitmişti…
Türk-İtalyan Harbi sırasında Paris’te Türklük aleyhinde gösterilen bir filmi seyrederken, taşkın İtalyan gençliğinin tezahürlerine sinirlenen Nevres Recep, Olimpia sinemasının perdesini bir tabanca kurşunu ile delerek hıncını alabilmişti… (Nevres Recep Bey’in arkadaşı Osman Süavi Bey, bu olayın İsviçre’de Neuchatel’de cereyan ettiğini söylemektedir. )
Sonra, Türk milletini zincirlere vurarak onun hak ve hayatını mahvetmek için Balkan Harbini başımıza ören Balkan Cemiyeti kurucularından meşhur Buxton kardeşleri, Bükreş’te bir konferanstan çıkarken tabanca ile yaralamıştı…
Mahkemeye verilen Nevres Recep, on Yıldan fazla ağır hapis cezasına mahkûm edilerek zindana atılmıştı. Ancak Birinci Dünya Harbinde Romanya’nın ordumuz tarafından istilâsı üzerine hürriyetine kavuşarak memlekete dönebilmişti…
O, böyle bir vatanperverdi…
İstanbul’da kısa süre kaldıktan sonra, Hüviyetini gizleyerek Hasan Tahsin takma adiyle tedavi için gittiği İsviçre’de bile, bütün faaliyetini, memlekete faydalı olabilmek gayesine hasretmişti…
İşte, o tarihten itibaren Buxton’lar olayı dolayısıyla Hasan Tahsin ismini alan bu fedakâr genç, İstanbul’dan getirdiği bir tavsiye mektubu ile Cenevre’de doğruca bize gelmişti.
Orada kaldığı sürece, çok yakından tanımak fırsatını elde ettiğimiz Hasan Tahsin’i, cidden kuvvetli karakterli, kültürlü, vatan sevgisi bütün düşünce ve hareketlerine hakim, granit gibi sağlam, imanlı bir zat olarak tanımıştık…
15 Mayıs 1919 da İngiliz, Fransız, Yunan, Amerikan harp gemileri İzmir limanına girerek demirlediler… İzmir Kolordu Komutanına verilen bir notada, İzmir istihkâmları ile civarının, Mütarekenin yedinci maddesine göre İtilâf devletleri adına Yunanlılar tarafından işgal edileceği bildiriliyordu…
Büyük bir telâş içine düşen İzmir resmî makamları, İstanbul hükümetinden düşüncesini sordular… Harbiye Nazırı, İzmir’in Yunanlılar tarafından işgalini, mütarekenin yedinci maddesine uygun buluyor ve baş eğilmesini istiyordu…
14-15 Mayıs gecesi İzmir’in vatansever ve hamiyetli gençleri, Reddi ilhak Cemiyetinin hazırladığı mitinge koştular. Şehirde bütün gece bir büyük heyecan hüküm sürdü… 15 Mayıs 1919 sabahı, Yunanlılar İzmir’e Rumların çılgınca gösterileri arasında çıktılar… Bu gösteriler karşısında kendini tutamayan bir Türk vatanseverinin attığı kurşun, Yunanlılara, önceden hazırlamış oldukları korkutma hareketine geçmeleri için vesile oldu…
Silâhlarını bırakmış olan Mehmetçiklerin bulundukları kışla ateşe tutuldu…
17. Kolordu Askerlik işleri reisi Albay Süleyman Fethi Bey, ”Zito Venizelos” diye bağırmadığı için dipçik ve süngü darbeleri ile şehit edildi…
İtilâf donanmalarının önünde bu trajedi oynanırken Rumlar Türk mahallelerine de saldırmaya ve her türlü cinayetleri işlemeye başladılar…
Fakat 15 Mayıs 1919 günü vatan müdafaası için ilk Türk kurşunu atılmış ve ilk Türk şehitleri yere serilmişti… Demek ki, artık Türk istiklâl savaşı da başlamış bulunuyordu…
İşte 15 Mayıs günü vatan müdafaası için ilk kurşunu, yurt sevgisini hayatından daha üstün tutan aslan Hasan Tahsin atmıştı…
Hasan Tahsin, kordon rıhtımına çıkan Yunan Efzun (Genellikle üç tabur ve bunlara bağlı birliklerden oluşan asker topluluğu. ) alayının başındaki mangaya ve önlerindeki Bayraktara rovelverle ateş ederek yere düşürmüş ve öldürmüştü…
Hasan Tahsin, ileriye doğru koşan Efzunlardan bir kaç tanesini daha yere serdikten sonra, aldığı kurşun yaralarından yere düşerek;
“Allahım!…” diye haykırdı…
O anda her tarafına saplanan süngüler, bu eşsiz kahramanı delik deşik etti…
O, böyle bir akıbeti bekliyordu… Aziz ve fedakâr şehit için duyulan acı içinde bir teselli noktası varsa, onun Türk İstiklâl Savacının ilk kurşununu sıkarak gözlerini kapamış olduğu düşüncesidir.
Onun şehit edildiği yere bir heykel, küçük bir taş parçası veya sadece bir işaret bile konmuş değildir.
Her halde bu ateşli vatanseverin aziz hatırasını, millet hiç bir zaman unutmamalıdır…
Fakat, gönül, “Keşke sağ olsaydı da, Anadolu’da doğan Türk hürriyet ve istiklâl güneşini görebilseydi” diyor…
Asil Türk Milletinden sana bin rahmet duası, Hasan Tahsin…
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder