Hem sıtma ile hem komünistlerle savaştı: Dr. Hasan Ferit Cansever
Mahmut Çetin
Fikir adamı, tıp doktoru ve yazar Hasan Ferit Cansever,
Fikir adamı, tıp doktoru ve yazar Hasan Ferit Cansever, 1891 yılında
İstanbul’da doğdu. Babası Mehmed Ali Bey annesi Lütfiye Hanım’dır.
Kasımpaşa Hadikai Marifet ve Mercan İdadisi’nde okudu (1908).
İstanbul Tıp Fakültesi’nde okurken, milliyetçi fikirlerle tanıştı ve
Türk Ocakları’na devam etti. Tıp Fakültesi’nden askerî doktor olarak
mezun oldu (1914). Dahiliye mütehassısıdır. Birinci Dünya Savaşı ve
Kurtuluş Savaşı’nda önemli hizmetlerde bulundu. Birinci Dünya
Savaşı’nda Sîna Cephesi’ndeki Hilâl-i Ahmer (Kızılay) Hastanesi’nde
başhekim olarak gönderildi. Hastane, Sîna’dan sonra Kudüs’e
naklediliyor. Küdüs’ün 1919’da elden çıkmasından sonra İstanbul’a
geldi. Ordu’dan ayrıldı ve Haydarpaşa Hastanesi’ne başhekim oldu.
Sıtma ile savaştı
Dr. Hasan Ferit Cansever, İstanbul’daki görevine başladıktan kısa bir
süre sonra, Antalya’ya İl Sağlık Müdürü olarak tâyin edildi. Gerek
Antalya’da gerekse daha sonra görev yaptığı Adana’da, o dönemin en
önemli ve öldürücü hastalığı olan sıtma ile savaştı, başarılı
sonuçlar aldı. Sıtma Savaş Kurumu, bu çalışmalar üzerine oluşturuldu.
Hasan Ferit Cansever, Sağlık Bakanı olan arkadaşı Adnan Adıvar ile
bazı konularda anlaşamadığından, devletteki görevinden istifa ederek
İstanbul’a yerleşti ve serbest hekim olarak meslekî çalışmalarını
sürdürdü.
Türk Ocakları Genel Sekreteri
Türk Ocakları’nın kuruluşunda asıl ocaklılar nüvesini oluşturan
Tıbbiyelilerin öncüsü idi. Kuruluştan sonra da hayatı boyunca Türk
Ocakları Merkez Heyeti’nde Genel Sekreter olarak görev yaptı. Türk
Ocakları’nın kapalı olduğu dönemde, Türk Yurdu’nun 12 sayısını
yayınladı. 1914 yılında aydınların köylü ile teması için Köycülük
hareketini başlatmıştır.
1944 Milliyetçilik Olayları
Dr. Hasan Ferit Cansever’in, tevkif edilip 1944 Türkçülük Dâvâsı
sanıkları arasında yer almasının sebebi, Zeki Velidi Togan ve İsmail
Hâmi Danişment ile birlikte yayınladıkları “Türklük” isimli dergi ve
muayenehanesinde bulunun “Tutsak Türk illeri birliği ve dilekleri”
isimli vesikadır.(1) Cansever, 1944 Türkçülük Dâvâsının 24
mağdurundan biridir. Duruşmalar sırasında yüzbaşı rütbesinde askerî
doktordur. İddianame’de “Memlekette her yeniliği bir masonluk addeden
doktor” diye suçlanan Cansever, anti-emperyalist çizgisi net bir
kişiliktir. Milliyetçiler arasındaki tartışmalarda itidal tavsiye
ederek aklıselimi tercih etmiştir. Mahkeme süresince 1,5 yıl tutuklu
kalmış ve duruşmalar sonunda beraatına karar verilmiştir.
İETT doktoru
Dr. Hasan Ferit Cansever 1944 yılında Elektrik Tramvay İdaresi’nde
doktorluğa başlar, 1946 yılında da Elektrik Tramvay İdaresi Başhekimi
olur. Bu görevden sonra Sular İdaresi Hekimliği de yapan Cansever, bu
tarihten sonra serbest hekim olarak çalışmaya başladı. Gıda ile
ilgili araştırmalar yapan Cansever’in bir ilginç yönü de
vejeteryenliğidir. Cansever’in Türk Ocağı dışında üye olduğu tek
sivil toplum örgütü Hijyenik Vejeteryenler Derneği’dir.(2) Dr. Hasan
Ferit Cansever, 20 Haziran 1969 tarihinde İstanbul’da vefat etti.
Eserleri: Sarı Tehlike(1924), Tevrat’a Nazaran Yakın Şark’ta
Yamyamlık (1926), Gıda Tarihi ve Modern Gıda Bilgisi (6 cildi).(3)
Türk Ocakları Genel Merkezi tarafından her yıl geleneksel olarak
verilen Türk Ocakları Armağanları’ndan biri de Dr. Hasan Ferit
Cansever Hizmet Armağanı’dır. Türk Ocağı’nın ödüllerinden birine
Cansever’in adının verilmesi, anlamlı bir davranış olmuştur.
KAYNAKLAR
(1)Türk Milliyetçiliği Tarihinde Büyük Kavga İlhan E. Darendelioğlu
Burak Y. 3.Baskı İstanbul 1994 sf.121-124
(2)Türkiye’de Kim Kimdir ? Dr. Abdullah Nebioğlu, Nebioğlu Y.
İstanbul 1961 sf.720
(3)Türk Sağı Sözlüğü Hüdavendigar Onur Burak Y. İstanbul 2001 sf.125
Mahmut Çetin
Fikir adamı, tıp doktoru ve yazar Hasan Ferit Cansever,
Fikir adamı, tıp doktoru ve yazar Hasan Ferit Cansever, 1891 yılında
İstanbul’da doğdu. Babası Mehmed Ali Bey annesi Lütfiye Hanım’dır.
Kasımpaşa Hadikai Marifet ve Mercan İdadisi’nde okudu (1908).
İstanbul Tıp Fakültesi’nde okurken, milliyetçi fikirlerle tanıştı ve
Türk Ocakları’na devam etti. Tıp Fakültesi’nden askerî doktor olarak
mezun oldu (1914). Dahiliye mütehassısıdır. Birinci Dünya Savaşı ve
Kurtuluş Savaşı’nda önemli hizmetlerde bulundu. Birinci Dünya
Savaşı’nda Sîna Cephesi’ndeki Hilâl-i Ahmer (Kızılay) Hastanesi’nde
başhekim olarak gönderildi. Hastane, Sîna’dan sonra Kudüs’e
naklediliyor. Küdüs’ün 1919’da elden çıkmasından sonra İstanbul’a
geldi. Ordu’dan ayrıldı ve Haydarpaşa Hastanesi’ne başhekim oldu.
Sıtma ile savaştı
Dr. Hasan Ferit Cansever, İstanbul’daki görevine başladıktan kısa bir
süre sonra, Antalya’ya İl Sağlık Müdürü olarak tâyin edildi. Gerek
Antalya’da gerekse daha sonra görev yaptığı Adana’da, o dönemin en
önemli ve öldürücü hastalığı olan sıtma ile savaştı, başarılı
sonuçlar aldı. Sıtma Savaş Kurumu, bu çalışmalar üzerine oluşturuldu.
Hasan Ferit Cansever, Sağlık Bakanı olan arkadaşı Adnan Adıvar ile
bazı konularda anlaşamadığından, devletteki görevinden istifa ederek
İstanbul’a yerleşti ve serbest hekim olarak meslekî çalışmalarını
sürdürdü.
Türk Ocakları Genel Sekreteri
Türk Ocakları’nın kuruluşunda asıl ocaklılar nüvesini oluşturan
Tıbbiyelilerin öncüsü idi. Kuruluştan sonra da hayatı boyunca Türk
Ocakları Merkez Heyeti’nde Genel Sekreter olarak görev yaptı. Türk
Ocakları’nın kapalı olduğu dönemde, Türk Yurdu’nun 12 sayısını
yayınladı. 1914 yılında aydınların köylü ile teması için Köycülük
hareketini başlatmıştır.
1944 Milliyetçilik Olayları
Dr. Hasan Ferit Cansever’in, tevkif edilip 1944 Türkçülük Dâvâsı
sanıkları arasında yer almasının sebebi, Zeki Velidi Togan ve İsmail
Hâmi Danişment ile birlikte yayınladıkları “Türklük” isimli dergi ve
muayenehanesinde bulunun “Tutsak Türk illeri birliği ve dilekleri”
isimli vesikadır.(1) Cansever, 1944 Türkçülük Dâvâsının 24
mağdurundan biridir. Duruşmalar sırasında yüzbaşı rütbesinde askerî
doktordur. İddianame’de “Memlekette her yeniliği bir masonluk addeden
doktor” diye suçlanan Cansever, anti-emperyalist çizgisi net bir
kişiliktir. Milliyetçiler arasındaki tartışmalarda itidal tavsiye
ederek aklıselimi tercih etmiştir. Mahkeme süresince 1,5 yıl tutuklu
kalmış ve duruşmalar sonunda beraatına karar verilmiştir.
İETT doktoru
Dr. Hasan Ferit Cansever 1944 yılında Elektrik Tramvay İdaresi’nde
doktorluğa başlar, 1946 yılında da Elektrik Tramvay İdaresi Başhekimi
olur. Bu görevden sonra Sular İdaresi Hekimliği de yapan Cansever, bu
tarihten sonra serbest hekim olarak çalışmaya başladı. Gıda ile
ilgili araştırmalar yapan Cansever’in bir ilginç yönü de
vejeteryenliğidir. Cansever’in Türk Ocağı dışında üye olduğu tek
sivil toplum örgütü Hijyenik Vejeteryenler Derneği’dir.(2) Dr. Hasan
Ferit Cansever, 20 Haziran 1969 tarihinde İstanbul’da vefat etti.
Eserleri: Sarı Tehlike(1924), Tevrat’a Nazaran Yakın Şark’ta
Yamyamlık (1926), Gıda Tarihi ve Modern Gıda Bilgisi (6 cildi).(3)
Türk Ocakları Genel Merkezi tarafından her yıl geleneksel olarak
verilen Türk Ocakları Armağanları’ndan biri de Dr. Hasan Ferit
Cansever Hizmet Armağanı’dır. Türk Ocağı’nın ödüllerinden birine
Cansever’in adının verilmesi, anlamlı bir davranış olmuştur.
KAYNAKLAR
(1)Türk Milliyetçiliği Tarihinde Büyük Kavga İlhan E. Darendelioğlu
Burak Y. 3.Baskı İstanbul 1994 sf.121-124
(2)Türkiye’de Kim Kimdir ? Dr. Abdullah Nebioğlu, Nebioğlu Y.
İstanbul 1961 sf.720
(3)Türk Sağı Sözlüğü Hüdavendigar Onur Burak Y. İstanbul 2001 sf.125
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder