Ülkütaşır, Mehmet Şakir

MEHMET ŞAKİR ÜLKÜTAŞIR (1894-.30 Mayıs 1981)
Necmeddin SEFERCİOĞLU
TÜRK YURDU, Cilt: 27, Sayı : 239, Temmuz 2007
Ülkemizin en çalışkan halkbilimci ve yazarlarından biri idi. Genç yaşında başlayan araştırma ve yazı hayatı aynı düzenlilikle ömrünün sonuna kadar sürdü. Bir Türkçü olarak yetişmiş ve bu ülküyü taşımaktan daima mutluluk duymuştu.

* * *

Mehmet Şakir Ülkü taşır, 1894, İstanbul doğumludur. Babası Simkeşhane Başkâtipliği yapmış olan Hüsnü efendidir. Küçük yaşlarında babasını, ilk gençlik yıllarında da annesini yitirdi.
Numûne-i Terakki İlk mektebinden sonra lise düzeyinde eğitim veren ve ‘tabip muavini (sağlık memuru)’ yetiştiren bir okulu bitirdi. I. Dünya Savaşının sonlarına doğru, İstanbul Dârülfünunu’nda açılan serbest tarih, felsefe, ruhiyat ve edebiyat derslerini izledi.
Çalışma hayatına öğretmenlikle başladı: 1915-18’deki Maraş İdadisi öğretmenliği sırasında yörenin halkbilimine ilişkin araştırmalarda bulundu. Mondros Ateşkes Anlaşmasından sonra İnebolu yoluyla Anadolu’ya geçti ve kurtuluş mücadelesine katıldı. 1928 yılında İstanbul’da kurulan Türk Halk Bilgisi Derneği’nin muhabir üyeliğine seçildi ve o derneğin yayın organı Halk Bilgisi Haberleri dergisine yazılar yazdı. O arada Sinop ve Samsun’da memurluk yaptı. 1933 yılı başında kurulan Türk Dili Tetkik Cemiyeti (Türk Dil Kurumu)’nda ‘Derleme Kolu yardımcısı’ olarak görev aldı ve Ankara’ya yerleşti. Emekli olduğu 1963 yılına kadar TKD’ de uzman olarak çalıştı. Uçmağa 31 Mayıs 1981 günü, emekli olduktan sonra göçtüğü İstanbul’da vardı.

* * *

Onunla 1950’li yıllarda tanıştığımı hatırlıyorum. Uzunca boylu, zayıf biriydi. Konuşmaktan çok hoşlanırdı. Coşkulu konuşurdu; konuşurken de sesini yükseltirdi. Bu durum, özellikle Türk Dil Kurumunda hoş görüntüler ortaya çıkarırdı. Derleme Kolu Odasındaki ziyaretlerimde bu duruma sıklıkla tanık olurdum. Aynı odada birlikte çalıştıkları Abdülkadir İnan Hoca onun konuşmalarına sessizce güler, kol şefi gözlüğünün üstünden hayretle bakardı. Kendisini birkaç kez de Cebeci Stadyumunun yakınındaki evinde ziyaret etmiştim. Çok konuksever, mükrim bir insandı. Olayları Türkçü gözüyle değerlendirir, aksine tavırları şiddetle eleştirir, o tavırları sergileyenleri zarif biçimde kalaylardı.

* * *

Gençliğinden başlayarak toplum çalışmalarına büyük ilgi göstermiş ve katılmıştı. 1913’te Türk Ocağı’na girdi O dönemde Türk Derneği, Türk Yurdu, İkdam, Türk Sözü gibi gazete ve dergilerin, Ocak’taki etkinliklerin etkisi ile “Türkçülük” ülküsünü benimsedi. Daha sonraki yıllarda Türk Folklor Araştırmaları Kurumu’nun, Türk Dil Kurumu’nun, Halkevlerinin, Türk Folklor ve Etnografya Derneği’nin kurucu ve etkin üyelerinden oldu.
Çok verimli bir yazı hayatı vardı. On dört gazete ve Halkbilgisi Haberleri, Türk Folklor Araştırmaları Dergisi, Türk Etnografya Dergisi, Sivas Folkloru, Kemalizm, Eğitim-Öğretim, Millî Kültür, Türk Kültürü’nün de aralarında bulunduğu altmış dergide; yıllıklarda; İslâm-Türk, Aylık, Türk, Türk Dili ve Edebiyatı… adlı ansiklopedilerde birçok yazısı yayınlandı.
Başlıca eserleri: Sinop’ta Candar Oğulları Zamanına ait Tarihî Eserler (1934), Türk Halkbilgisine ait Araştırmalar (1938), Cevdet Paşa: Hayatı, Şahsiyeti, Eserleri (1945), Uluğ Bey (1946), Babür Şah (1946), Büyük Türk Dilcisi Kaşgarlı Mahmud: Hayatı, Şahsiyeti, Divanü Lûgat’ı (1946, 1972), Kaşgarlı Mahmut  (1962), Nasreddin Hoca (1946), Meşhur Türk İmparatoriçeleri (1948), Sivastopol Harbi (1948), Türk ve İslâm Geleneğinde Ağaç (1963), Atatürk ve Harf Devrimi (1973, 1981, 1991, 2000), Cumhuriyetle Birlikte Türkiye’de Folklor ve Etnografya Çalışmaları (1973).

* * *

Eser ve yazıları ile milletimize değerli hizmetlerde bulunmuş, alçak gönüllü bir Türkçü olan Mehmet Şakir Ülkütaşır’ı Tanrı’nın yarlıgamasını diliyorum.
http://www.turkocagi.org.tr/modules.php?name=Izbirakanlar&pa=showpage&pid=16