İleri, Tevfik

TEVFİK İLERİ’Yİ ANIYORUZ…

İskender OKUDAN

Demokrasi ve eğitim tarihimizin önde gelen bakanlarından Tevfik İleri’nin bu gün ölümünün 46. yıldönümü.
İleri, 1911 yılında Rize’nin Hemşin ilçesinde doğmuş, babası Hafız Celal Efendi, annesi Fatma Hanım’dır.
İleri, küçük yaşta ailesiyle birlikte İstanbul’a taşınarak, çocukluk ve gençlik yıllarını dedesinin yanında geçirmiştir.
Büyük Türk milliyetçisi İleri, hayatını ülkesi ve ülkülerine adamış, korkusuz bir dava adamıydı.
Özellikle üniversite yıllarındaki Türk milliyetçilik adına giriştiği mücadeleler takdire şayandır. Üniversite gençliğinin Tevfik Ağabeyi olarak ün yapmıştır.
O dönemdeki ülke sorunlarına dikkat çekmek için gençlik hareketlerini organize etmiş ve kendiside ön saflarda yer almıştır.
Demokrat Parti’den Samsun Milletvekili olarak TBMM’ye girdikten sonrada ülkesi ve milleti adına giriştiği mücadelelerine siyasi alanda da devam etmiştir.
Tevfik İleri, özellikle Milli Eğitim Bakanlığı dönemlerindeki çalışmalarıyla hep gündemde kalmıştır.
İleri, biri asil, ikisi vekil olmak üzere 3 dönem Milli Eğitim Bakanlığı görevinde bulunmuştur.
Eğitim alanındaki görüşleri ve yaptığı çalışmalarla eğitim tarihimizde önemli bir döneme damgasını vurmuştur.
Gerçekleştirdiği önemli çalışmalardan bazıları şunlardır.
            Şehir İlk Öğretmen Okulları ile Köy Enstitüleri “İlk Öğretmen Okulları” adı altında birleştirilmiştir.
İlköğretimin yaygınlaştırılması için yatılı ilkokullar ile korunmaya muhtaç çocuklar için yetiştirme yurtları açılmıştır.
Köylünün belini büken kendi okulunu yapma mükellefiyetine son verilerek, liselerin 4 yıla çıkarılması kararı uygulamaya konulmuştur.
Öğrenimlerini yarım bırakanlar ile çalışanlar için Akşam Liseleri ve Akşam Sanat Okulları açılmıştır.
Modern matematik ve fen programlarının geliştirilmesi çalışmaları yapılarak, liselerde Fen ve Edebiyat kolları ayrımına gidilmiştir.
İlk Öğretmen Okulu mezunlarına lise bitirme sınavlarına girme hakkı verilerek, alanları dışındaki yüksek öğretim kurumlarından tercih yapmaları sağlanmıştır.
Daha önceki dönemde program dışı okutulan din dersleri program içine alınarak, çok sayıda İmam Hatip Okulu açılmıştır.
Atatürk’ünde isteği olan doğu bölgesinde üniversite kurulması fikri, Erzurum Atatürk Üniversitesi olarak hayata geçirilerek, Orta Doğu Teknik Üniversitesinin kuruluşu gerçekleştirilmiştir.
Üniversitelere, daha nitelikte öğrenci almaları yönünde verdiği tercih yoklaması, Türkiye’deki üniversiteye giriş sınav sisteminin başlangıcı olmuştur.
Ders kitaplarının yazımı, ilan edilen bir program çerçevesinde serbest şahıslara bırakılmış, Türk kültür eserlerinden Türk klasikleri, Türk kültür eserleri serilerinin yayımı yapılmıştır.
Türk gençliğine önerilen kitap ve eserlerin yayımı yapılarak, Türk dilinin ilim dili olması yönünde büyük çaba harcamış, okul kitaplarındaki uydurma kelimelerin ayıklanması yönünde çalışmalar yapmıştır.
Tevfik İleri, 27 Mayıs 1960 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetlerinin yönetime el koymasıyla, Demokrat Partinin diğer mensuplarıyla birlikte tutuklanarak önce Harp Okuluna oraradan Yassıada’ya gönderilmiştir.
Burada yapılan yargılama sonucunda idam cezasına çarptırılmış, ancak daha sonra hafifletici nedenler göz önünde bulundurularak cezası müebbet hapse çevrilmiştir.
Yassıada’dan Kayseri Cezaevine nakledilen İleri, burada hastalanmış ve tedavisi yapılmak üzere Ankara Hastanesine nakledilmişse de kurtarılamayarak 31.12.1961 tarihinde hayata veda etmiştir.
Büyük Türk milliyetçisi, Tevfik İleri’yi rahmet ve minnetle anıyoruz…

Milli Eğitim Bakanı Tevfik İLERİ - İskender OKUDAN
* Kitabını bilgisayarınıza indirebilirsiniz. (Sağ tıklayıp, gelen seçeneklerden "hedefi farklı kaydet"i tıklayınız.)
* E-kitabı görüntüleyebilmek için bilgisayarınızda Adobe Reader programı olmalıdır. Yoksa, buraya tıklayarak indirebilirsiniz.